VODIČ ZA FITOTERAPIJU

VODIČ ZA FITOTERAPIJU

Pojam biljni proizvodi podrazumeva sve proizvode koji kao aktivan (ili na drugi način dominantan) sastojak sadrže biljne sirovine ili preparate biljaka (ekstrakte, etarska ulja, masna ulja i sl.) U apotekarskoj praksi srećemo: - biljne lekove, - biljne čajeve i čajne mešavine (medicinski i nemedicinski), - dijetetske namirnice i dijetetske suplemente, - kozmetičke proizvode.

Biljni lekovi

Biljni herbalni lekovi ili fitopreparati su oni koji kao aktivnu komponentu sadrže usitnjene ili sprašene delove biljaka, balzame, smole, lekovita masna ulja, etarska ulja ili ekstrakte biljaka. Po definiciji, biljni lek je ceo ili usitnjen, osušen deo biljke, alge, gljive ili lišaja koji se koristi zbog lekovitih svojstava. Danas se ređe koriste lekovi animalnog i mineralnog porekla. Pored biljnih organa (korena, rizoma, krtole, stabla, kore, drveta, lista, cveta, ploda, semena, herbe...) lekovima se smatraju i eskudati biljnog organizma čije dobijanje ne zahteva specijalne postupke (smole, balzami, gume, sluzi...) Ovim pojmom su obuhvaćeni i sprašeni oblici lekova, ali i masno ulje, etarsko ulje, biljni sok, tinkture i ostali tipovi ekstrakata. Lekoviti preparati se ne smatraju biljnim lekovima, nego sirovinama (poluproizvodima) od kojih se biljni lekovi proizvode.

Primena biljnih lekova

Biljni lekovi se koriste preventivno ili za terapiju oboljenja u početnim fazama ili blažim oblicima bolesti, odnosno kao dopunska terapija lekovima kod razvijenih faza oboljenja. Često se koriste kod hroničnih stanja i bolesti gde mogu da deluju veoma blagotvorno. Samo mali broj biljnih preparata i biljnih lekova ima efekta i koristi se kod akutnih stanja. Najčešće se biljni lekovi primenjuju kod poremećene funkcije organa respiratornog, digestivnog, urogenitalnog trakta, kao i kod različitih promena na koži, kod oštećenja ili upala, infekcije sluzokože. Treba znati da većina biljnih lekova ima sporo delovanje i da primena propisanih doza dovodi do vidljivih efekata tek posle dve-tri nedelje. U našoj sredini biljni lekovi se koriste kroz samomedikaciju, i to na osnovu sopstvene odluke pacijenata ili po preporuci lekara ili farmaceuta. Biljni lekovi se koriste samostalno ili u kombinaciji sa sintetskim lekovima.

Biljni čajevi i čajne mešavine

Biljni čajevi su stari farmaceutski oblik leka i sastavni su deo apotekarske prakse. U prodaji se nalaze kao monokomponentni (biljni čaj) ili kao višekomponentni proizvodi (mešavina biljnog čaja). Prave se od određenih biljnih droga i mogu se podeliti na medicinske i nemedicinske čajeve. Medicinski čajevi predstavljaju pojedinačnu, odnosno mešavinu dve ili više lekovitih biljnih preparata. U obliku čajeva se primenjuju samo one biljne sirovine koje imaju poznato i farmakološki slabo delovanje. Čajevi spadaju u grupu biljnih lekova blagog delovanja.

Dijetetske namirnice i dijetetski suplementiPod dijetetskim namirnicama podrazumevaju se namirnice namenjene ishrani lica kod kojih je izmenjen ili poremećen normalan proces asimilacije ili metabolizma ili onih kod kojih je potrebno postići određeno dejstvo kontrolisanom upotrebom namirnica, a koje se zbog posebnog sastava ili izmenjenih fizičkih, hemijskih, bioloških ili drugih svojstava, u procesu proizvodnje bitno razlikuju od drugih namirnica iste kategorije. U svetu je veliki broj biljnih proizvoda svrstan u ove kategorije. Po pravilu, takvi proizvodi bi trebalo da sadrže: n ekstrakte nelekovitih biljaka (začinskih, aromatičnih...) n ako sadrže ekstrakte lekovitih biljaka, preporučena dnevna doza proizvoda mora da sadrži manju količinu aktivnih sastojaka u odnosu na poznatu, terapijski efikasnu dozu tog biljnog preparata.

Kozmetički proizvodi

Ukoliko kozmetički proizvod sadrži najmanje 90 odsto prirodnih sirovina, može biti svrstan u grupu „prirodne kozmetike“. Ako kozmetički proizvod ispoljava blage farmakološke efekte može biti razvrstan u grupu „medicinska kozmetika“. Često aktivnost kozmetičkih proizvoda može biti zasnovana na prisustvu biljnih ektrakata.